Yonke into ofuna ukuyazi malunga nokuzila ukutya okomileyo

Umxholo

• Izibonelelo ezixeliweyo
• Ukuhla ukusinda
• Ukuphucula ukusebenza komzimba
• Ukuvuselelwa kweseli
• Ukunciphisa ukudumba
• Izibonelelo zolusu
• Izibonelelo zokomoya
• Iziphumo ezikhawulezileyo ngokubanzi
• Imiphumela
• Iingxaki
• Ukuzila ukutya
• Ezinye iindlela zokunciphisa umzimba
• Umgca wezantsi

Ukuzila ukutya kuxa ungafuni ukutya ukutya. Yenziwe ngamaqela enkolo kwihlabathi liphela amawaka eminyaka. Kule mihla, nangona kunjalo, ukuzila ukutya kuyeyona ndlela ithandwayo yokwehlisa ubunzima.

Ukuzila ukutya okomileyo, okanye ukuzila ngokupheleleyo, kuthintela ukutya kunye nolwelo. Ayivumeli naluphi na ulwelo, kubandakanya amanzi, umhluzi, kunye neti. Oku kwahlukile kukuzila ukutya okuninzi, okukhuthaza ukutya kwamanzi.

Zininzi iindlela zokuzila. Ukuzila ukutya okomileyo kunokwenziwa nangayiphi na indlela, kubandakanya:

• Ukuzila ukutya okungapheliyo. Imijikelezo yokuzila ukutya phakathi kokuzila ukutya kunye nokutya. Uninzi lwabantu lwenza indlela ye-16/8, ethintela ukutya okweeyure ezili-16 kwaye ivumela ukutya ngefestile yeeyure ezisi-8.
• Olunye usuku lokuzila ukutya. Olunye usuku lokuzila ukutya lwenziwa yonke imihla. Yindlela yokuzila ukutya kweentsuku ezi-1.
• Yitya-yeka ukutya. Kule ndlela, uzila ukutya iiyure ezingama-24 kanye okanye kabini ngeveki.
• Ukuzila ukutya ngamaxesha athile. Ukutya kuthintelwe ukuseta inani leentsuku, ezinje ngeentsuku ezi-3 zokuzila ukutya kanye ngenyanga.

Ngokubanzi, kukho ubungqina bokuba ukuzila ukutya kunezibonelelo njengokulahleka kwesisindo kunye nokuguga kancinci.

Kodwa ukuzila ukutya okomileyo kunokuba yingozi. Kuba awuvumelekanga ukuba usele amanzi, ubeka umngcipheko wokuphelelwa ngamanzi emzimbeni kunye nezinye iingxaki.

Kukho nophando olwaneleyo ngezibonelelo zokuzila ukutya okomileyo. Kweli nqaku, siza kuvavanya izibonelelo ezicingelwayo, kunye neziphumo ebezingalindelekanga ezinokubakho kunye neengozi zomsebenzi.

Izibonelelo ezixeliweyo

Abathandi bokuzila ukutya okomileyo bathi bazibonile ezi zibonelelo zilandelayo. Makhe sihlolisise isayensi emva kwebango ngalinye.

Ukuhla ukusinda

Ngokwabaxhasi, ukuzila ukutya okomileyo kuyasebenza ukunciphisa umzimba. Oku kunokwenzeka ukuba kunxulumene nesithintelo esibi kakhulu seekhalori.

Kukho uphando malunga nokuzila ukutya okomileyo kunye nokwehla kobunzima. Kwisifundo se-2013 kwiJenali yeZondlo zaBantu kunye neDietetics, izazinzulu zahlalutya iziphumo zokuzila ukutya ngeRamadan, iholide yamaSilamsi yenyanga. Abantu abazila ukutya ngeRamadan abatyi okanye basele ukusukela ekuphumeni kwelanga ukuya ekutshoneni kwalo inyanga enye.

Uphononongo lubandakanya abantu abadala abangama-240 abaphilile abazila ukutya ubuncinci iintsuku ezingama-20. Kwiveki engaphambi kweRamadan, abaphandi balinganisa ubunzima bomzimba wabathathi-nxaxheba kwaye babala ubunzima bomzimba (BMI)

Kwiveki emva kokuba iRamadan iphelile, abaphandi bathathe imilinganiselo efanayo. Bafumanise ukuba ubunzima bomzimba kunye ne-BMI yehlile phantse kubo bonke abathathi-nxaxheba.

Ngelixa abathathi-nxaxheba bomile ngokuzila ukutya, kubalulekile ukuba uqaphele ukuba kwenziwa rhoqo. Kwakhona, ukuzila ukudla kweRamadan kuthintelwe kwinyanga enye kuphela, ngenxa yoko ayiqhubeki. Ikwenziwa kuphela ngabantu abadala abasempilweni.

Ezi zinto zifunyanisiweyo zibonisa ukuba ukuzila ukutya okomileyo kukhokelela ekunciphiseni komzimba okwexeshana. Ngaphandle koko, abukho ubungqina benzululwazi obaneleyo bokuqinisekisa ukuba ukuzila ukutya okuphindaphindayo, okomileyo kukhuselekile okanye kuyasebenza.

Ukuphucula ukusebenza komzimba

Abantu bathi ukuzila okomileyo komeleza amajoni omzimba. Umbono kukuba ukuzila ukutya “kuseta kwakhona” amajoni omzimba ngokususa iiseli ezonakalisiweyo, ukuvumela umzimba ukuba uphinde uvuselele ezintsha.

Ukongeza, kukho ubungqina bokuba ukunciphisa umda weekhalori (kodwa hayi amanzi) kuphucula ukudumba, okukhusela amajoni omzimba. Kucingelwa ukuba isithintelo esipheleleyo sekhalori sineziphumo ezifanayo.

Ukuvuselelwa kweseli

Malunga nokuvuselelwa kweseli, isifundo sezilwanyana se-2014 safumanisa ukuba ukuzila ixesha elide kubangela ukuvuselelwa kweseli kwiimpuku. Kwisigaba sokuqala solingo lomntu, abaphandi abafanayo babone iziphumo ezifanayo kubantu abanomhlaza abafumana ichemotherapy.

Nangona kunjalo, isifundo somntu sisekuqaleni, kwaye inqaku alizange lichaze ukuba amanzi avunyelwe. Izifundo ziyafuneka ukumisela ukuba ngaba iimpembelelo ezifanayo zenzeka kubantu abasempilweni ngelixa bezilile ukutya.

Ukunciphisa ukudumba

Unxibelelwano phakathi kokuzila ukutya okomileyo kunye nokunciphisa ukudumba nalo luye lwavavanywa. Kwisifundo sango-2012, izazinzulu zilinganise ii-cytokines ezinamandla okuqina kwabantu abadala abangama-50 kwiveki enye ngaphambi kweRamadan. Oku kuphindwe kwiveki yesithathu kunye nenyanga enye emva kokuba bomile bazila iRamadan.

Iicytokines ezithatha inxaxheba zabathathi-nxaxheba zazisezantsi ngeveki yesithathu yokuzila ukutya okomileyo. Oku kuphakamisa ukunciphisa ukudumba ngelixa uzila ukutya, okunokuphucula amajoni omzimba. Kodwa kwakhona, ukuzila ukudla kweRamadan akuqhubeki, kwaye amanzi ayavunyelwa ngamaxesha athile.

Ikhonkco phakathi kokuzila ukutya okomileyo kunye nokusebenza okuphuculweyo komzimba kufuna ukuqhubeka kophando.

Izibonelelo zolusu

Nangona ukufunxwa kwamanzi kukhuthaza ulusu olusempilweni, kucingelwa ukuba ukutya okomileyo kunokunceda. Oku kunokuba nokuhambelana neziphumo zokuzila ukutya kumajoni omzimba.

Abanye bathi ukuzila ukutya kuxhasa ukuphola kwenxeba. Ngokwe-2019 yokuphononongwa kuyo, ukwanda komzimba ngenxa yokuzila ukutya kunceda ukuphola kwenxeba. Isifundo sezilwanyana sika-2011 sikwafumanise ukuba ukuzila ukutya okwethutyana, okuphindaphindwayo kukhawulezisa ukuphilisa izilonda kwiimpuku.

Iziphumo ezingqubanayo zikhona. Kwisifundo sezilwanyana ngo-2012, abaphandi bafumanisa ukuba isithintelo sekhalori sinciphisa ukuphulukiswa kwenxeba kwiigundane.

Abanye abantu bacinga ukuba ukuzila ukutya kunciphisa utshintsho olunxulumene nobudala, kubandakanya ukwaluphala kolusu. Oku kunokwenzeka ngenxa yokuba isithintelo sekhalori sinxulunyaniswa nokuguga kancinci. Ngokutsho kwesifundo esincinci se-2018 kwi-Cell Metabolism, isithintelo sekhalori sinciphise ii-biomarkers zokuguga kuma-53 abantu abadala, abasempilweni.

Ngaphandle kwezi zinto zifunyanisiweyo, uphando alufumananga zibonelelo ezithile zesikhumba zokuzila ukutya okomileyo. Uninzi lophando lukwabandakanya iimpuku. Izifundo ezingakumbi ziyafuneka ukuqinisekisa ukuba ukuzila ukutya ngaphandle kwamanzi kunokunceda ulusu lomntu.

Izibonelelo zokomoya

Kuthiwa ukuzila ukutya okomileyo kukwaphucula imeko yokomoya, enokuthi ihambelane nokuzila ukutya kwenkolo.

Abaxhasi baxele izibonelelo zokomoya ezininzi, kubandakanya:

• ukwanda kombulelo
• ukholo olunzulu
• ukuphucula ulwazi
• ithuba lokuthandaza

Ngokuqinisekileyo, abantu benkolo kunye nabangakholwayo baxela ukuba bafumana izibonelelo zokomoya emva kokuzila ukutya okomileyo.

Iziphumo ezikhawulezileyo ngokubanzi

Abantu babanga izibonelelo zokuzila ngokukhawuleza ngeeseshoni eziqhelekileyo, eziphindaphindwayo. Kodwa kukholelwa ukuba ukuzila ukutya okomileyo kuzisa iziphumo ezikhawulezayo kuba yeyona nto igqithileyo.

Le yithiyori. Ukuza kuthi ga ngoku, izifundo ziye zathelekisa kuphela iimpembelelo zokuzila ukutya okomileyo ngexesha leRamadan nezinye iindlela zokuzila. Umzekelo uphononongo lwango-2019 kwiMpuma yeMeditera yezeMpilo, apho izazinzulu zifumanise ukuba oku kuzila kuvelisa iziphumo ezifanayo.

Kodwa abaphandi abakhange bayithelekise izinga kwezi ziphumo kuvavanyo olunye. Izifundo ezongezelelweyo ziyafuneka ukumisela ukuba loluphi uhlobo lweziqhamo ezikhawulezayo nezona zikhawulezayo nezikhuselekileyo.

Imiphumela

Njengazo zonke iintlobo zokuzila ukutya, ukuzila ukutya okomileyo kuneempembelelo ezinokubakho. Unokufumana:

• Ukulamba okungapheliyo. Indlala sisiphumo esivakalayo saso nakuphi na ukukhawuleza. Ukuphepha amanzi kunokukwenza uzive ulambile nangakumbi, kuba amanzi anceda ukwanda kokuhlutha.
• Ukudinwa. Ukuba awutyi kutya okanye usele amanzi, umzimba wakho awuyi kuba namafutha ngokwaneleyo. Uya kuziva udiniwe, unesiyezi, kwaye ubuthathaka.
• Ukucaphuka. Njengokuba indlala isakha, ubunyanzelekile ukuba uzive ungonwabanga.
• Intloko ebuhlungu. Ukuthintela i-caffeine kunye nezondlo, ngakumbi i-carbohydrate, kunokukhokelela kwintloko.
• Ujoliso olubi. Xa udiniwe kwaye ulambile, kunokuba nzima ukugxila esikolweni okanye emsebenzini.
• Ukunciphisa ukuchama. Ukuyekisa ukutya okungamanzi kuya kukwenza uchame kancinci. Ukuba uye waphelelwa ngamanzi emzimbeni, umchamo wakho unokuba mnyama kwaye unuke.

Iingxaki

Ukuba ukuzila okomileyo kuyaqhubeka okanye kuphindaphindiwe, iingxaki ezinzima zinokwenzeka. Oku kubandakanya:

• Ukuphelelwa ngamanzi emzimbeni. Ukuzila ukutya okomileyo ixesha elide kunokubangela ukuphelelwa ngamanzi emzimbeni. Oku kunokubangela ukungalingani kwe-electrolyte kunye noxinzelelo lwegazi oluphantsi, olunokubusongela ubomi.
• Iingxaki zomchamo nezintso. Ukuphelelwa ngamanzi emzimbeni kunokubangela usuleleko lomchamo kunye namatye ezintso.
• Ukusilela kwesondlo. Ukusilela kweVitamin kunye neeminerali kunxulunyaniswa nokuzila okungapheliyo.
• Ukufa isiqaqa. Ukuphelelwa ngamanzi emzimbeni kunye ne-hypoglycemia kwandisa umngcipheko wokuphelelwa ngamandla.
• Ukutya okungalunganga. Abanye abantu banokuba semngciphekweni wokutya kakhulu emva kokuzila ukutya, okunyusa umngcipheko wokutya okungalunganga.

Ukuzila ukutya

Ukuzila ukutya okomileyo kuchaphazela abantu abohlukeneyo ngeendlela ezahlukeneyo. Ukuza kuthi ga ngoku, akukho phando luthile malunga nokuba kuthatha ixesha elingakanani ukubona iziphumo.

Iya kuxhomekeka kwizinto ezininzi, kubandakanya:

• impilo iyonke
• ubudala
• inqanaba lomsebenzi wemihla ngemihla
• uzila ukutya kangaphi

Ukuqonda ukuba zenziwa njani ezinye iintlobo zokuzila ukutya, jonga uphando, njengakolu phononongo luka-2015 kwiMolekyuli kunye ne-Cellular Endocrinology kunye nophando olwenziwa ngo-2012 kwiJenali yezeMpilo yoLuntu. Khumbula ukuba iziphumo zakho zinokwahluka.

Ezinye iindlela zokunciphisa umzimba

Ngelixa ukuzila ukutya kunezibonelelo ezithile, zikho ezinye iindlela zokunciphisa umzimba, ukuba yinjongo yakho leyo. Ezi ndlela kunokwenzeka ukuba zivelise iziphumo ezingapheliyo ngaphandle komngcipheko weengxaki.

• Yitya usempilweni. Yitya ukutya okuphezulu kwiziqhamo, imifuno, kunye neeprotein ezincinci. Faka endaweni yeenkozo eziphucukileyo ngeenkozo ezipheleleyo kwaye unqande iswekile eyongezelelweyo ukukhuthaza ukulahleka kwesisindo ngaphandle kokushiya izakha mzimba eziyimfuneko.
• Sela amanzi. Ukuhlala kulawulwa ngamanzi alamba kwaye kuxhasa imisebenzi esisiseko yomzimba wakho.
• Zilolonge rhoqo. Eyona nkqubo ilungileyo yokunciphisa umzimba ibandakanya zombini i-cardio kunye ne-weightlifting. I-Cardio iyatshisa iikhalori ezininzi kwiseshoni nganye, ngelixa i-weightlifting iyakha imisipha, yonyusa ukutshiswa kwekhalori ekuphumleni.

Umgca wezantsi

Ukuzila ukutya okomileyo kuxa uphepha ukutya kunye nolwelo. Abaxhasi bathi kuyanceda ukunciphisa umzimba kunye nokungakhuseleki, kodwa abukho ubungqina obuqinileyo bokubuyisa la mabango.

Okona kubaluleke kakhulu, ukuzila ukutya okomileyo kunokuba yingozi. Ingakhokelela ekudambiseni amanzi nakwezinye iingxaki, ngakumbi ukuba iphindaphindwe.

Kukho iindlela ezisempilweni, ezikhuselekileyo zokuzila ukutya okanye ukunciphisa umzimba. Ukuba unomdla wokuzila ukutya, thetha nogqirha wakho kuqala.