I-COPD kunye neNdawo ePhakamileyo

Umxholo

• Yintoni ukuphakama okuphezulu?
• Yintoni isifo sokuphakama?
• Uza kuthetha nini nogqirha wakho
• Ngaba abantu abaneCOPD banokufudukela kwiindawo eziphakamileyo?

Ushwankathelo

Isifo esinganyangekiyo semiphunga (COPD), luhlobo lwesifo semiphunga esenza ukuba kube nzima ukuphefumla. Imeko leyo ibangelwa kukuvezwa ixesha elide kukucaphuka kwemiphunga, njengomsi wecuba okanye ungcoliseko lomoya.

Abantu abaneCOPD bahlala befumana ukuphefumla okufutshane, ukuvutha kunye nokukhohlela.

Ukuba unayo i-COPD kwaye wonwabele ukuhamba, emva koko usenokuba sele uyazi ukuba ukuphakama okuphezulu kunokwenza ukuba iimpawu zeCOPD zibe mbi. Kwiindawo eziphakamileyo, umzimba wakho kufuneka usebenze nzima ukuze uthathe i-oxygen efanayo njengoko usenza kwiindawo eziphakamileyo kufutshane nolwandle.

Oku kuyayicenga imiphunga yakho kwaye kwenza ukuba kubenzima ukuphefumla. Ukuphefumla kwiindawo eziphakamileyo kunokuba nzima ngakumbi ukuba une-COPD kunye nenye imeko, njengoxinzelelo lwegazi oluphezulu, isifo sentliziyo, okanye isifo seswekile.

Ukuvezwa kweemeko eziphakamileyo ngaphezu kweentsuku ezininzi kunokuchaphazela intliziyo kunye nezintso.

Ngokuxhomekeka kubukhali beempawu zakho zeCOPD, unokufuna ukongeza ukuphefumla kwakho ngeoksijini kwiindawo eziphakamileyo, ngakumbi ngaphezulu kweenyawo ezingama-5 000. Oku kunokukunceda ukunqanda ukusilela kweoksijini.

Uxinzelelo lomoya oqhelekileyo kwiinqwelomoya ezihamba ngeenqwelo moya zilingana ne-5,000 ukuya kwi-8,000 yeenyawo ngaphezulu komgangatho wolwandle. Ukuba ufuna ukuzisa ioksijini eyongezelelweyo ebhodini, kuya kufuneka wenze amalungiselelo nenqwelomoya ngaphambi kokuba ubaleke.

Yintoni ukuphakama okuphezulu?

Umoya kwiindawo eziphakamileyo uyabanda, ungqindilili, kwaye uneemolekyuli zeoksijini ezimbalwa. Oku kuthetha ukuba kufuneka uthathe ukuphefumla okungaphezulu ukuze ufumane inani elifanayo leoksijini njengoko ubunokwenza kwiindawo eziphantsi. Ukuphakama kokuphakama, kokukhona kunzima ukuphefumla.

NgokweCleveland Clinic, iindawo eziphakamileyo ngaphezu komgangatho wolwandle zahlulwe ngolu hlobo lulandelayo:

• Ukuphakama okuphezulu: i-8,000 ukuya kwi-12,000 yeenyawo (2,438 ukuya kwi-3,658 yeemitha)
• Ukuphakama okuphezulu kakhulu: i-12,000 ukuya kwi-18,000 iinyawo (3,658 yeemitha ukuya kwi-5,486 yeemitha)
• Ukuphakama okuphezulu: ngaphezulu kwe-18,000 yeenyawo okanye i-5,486 yeemitha

Yintoni isifo sokuphakama?

Ukugula okunyangeka kwentaba, okwaziwa nangokuthi kukugula okuphezulu, kunokukhula ngexesha lohlengahlengiso kutshintsho kumgangatho womoya kwiindawo eziphakamileyo. Ihlala ihleli malunga neenyawo ezingama-8,000, okanye iimitha ezingama-2,438, ngaphezulu komphakamo wolwandle.

Ukugula okuphezulu kunokuchaphazela abantu ngaphandle kweCOPD, kodwa kunokuba nzima kakhulu kubantu abaneCOPD okanye olunye uhlobo lwemeko yemiphunga. Abantu abazibhokoxayo ngokwasemzimbeni nabo kunokwenzeka ukuba bafumane ukugula okuphezulu.

Ukugula kubude obukhulu kunokuba bunzima. Iimpawu zayo zokuqala zinokubandakanya:

• ukuqhawukelwa ngumphefumlo
• isiyezi
• ukudinwa
• intloko elula
• intloko ebuhlungu
• isicaphucaphu
• ukugabha
• ukubetha ngokukhawuleza okanye ukubetha kwentliziyo

Xa abantu abanokugula okuphezulu behlala kwiindawo eziphakamileyo, iimpawu zinokuba nzima kakhulu kwaye zichaphazele nemiphunga, intliziyo kunye nenkqubo yovalo. Xa oku kusenzeka, iimpawu zinokubandakanya:

• ukudideka
• ukuxinana
• ukukhohlela
• ukuqina kwesifuba
• ukuncipha kwengqondo
• ukuphaphatheka okanye ukudumba kolusu ngenxa yokunqongophala kweoksijini

Ngaphandle kweoksijini eyongezelelweyo, ukugula okuphezulu kunokubangela iimeko ezinobungozi, njenge-edema ye-cerebral edema (HACE) okanye i-edema ephezulu ye-pulmonary edema (HAPE).

I-HACE ibangelwa xa ulwelo oluninzi lusakha emiphungeni, ngelixa i-HAPE inokukhula ngenxa yokwakheka kolwelo okanye ukudumba engqondweni.

Abantu abane-COPD kufuneka basoloko bezisa ioksijini eyongezelelekileyo ngexesha lokuhamba ngenqwelomoya kunye nohambo lokuya ezintabeni. Oku kunokunceda ukukhusela ukugula okuphezulu ekukhuleni kunye nokugcina iimpawu zeCOPD ekubeni nzima kakhulu.

Uza kuthetha nini nogqirha wakho

Ngaphambi kokuba uhambe, kubalulekile ukudibana nogqirha wakho ukuxoxa ngendlela uhambo lwakho olunokuthi lube nefuthe ngayo kwiimpawu zakho zeCOPD. Ugqirha wakho unokuqhubeka nokuchaza ukugula okuphezulu, indlela ekuchaphazela ngayo ukuphefumla kwakho, kunye nendlela onokuthi uzilungiselele ngayo.

Basenokukuxelela ukuba uthathe amayeza ongezelelweyo okanye uzise ioksijini eyongezelelweyo xa useluhambeni.

Ukuba unenkxalabo malunga nendlela iimpawu zakho zeCOPD ezinokunyuka ngayo kwiimeko eziphakamileyo, cela ugqirha wakho ukuba enze umlinganiselo we-hypoxia ophezulu. Olu vavanyo luya kuvavanya ukuphefumla kwakho kumanqanaba eoksijini alinganiswe ukuze afane nalawo aphezulu.

Ngaba abantu abaneCOPD banokufudukela kwiindawo eziphakamileyo?

Ngokubanzi, kungcono ukuba abantu abaneCOPD bahlale ezixekweni okanye kwiidolophu ezikufutshane nolwandle. Umoya uyacutheka kwiindawo eziphakamileyo, usenza kube nzima ngakumbi ukuphefumla. Oku kuyinyani ngokukodwa kubantu abaneCOPD.

Kufuneka bazame nzima ukufumana umoya owoneleyo emiphungeni yabo, onokuthi ucofe imiphunga kwaye ukhokelele kwezinye iimeko zempilo ekuhambeni kwexesha.

Oogqirha bahlala becebisa malunga nokufudukela kwiindawo eziphakamileyo. Idla ngokuthetha ukunciphisa umgangatho wobomi kubantu abaneCOPD. Kodwa iimpembelelo zokuphakama okuphezulu kwiimpawu zeCOPD zingahluka ukusuka komnye umntu ukuya komnye.

Thetha nogqirha wakho ukuba ucinga ngokufudukela isigxina esixekweni okanye edolophini. Unokuxoxa ngemingcipheko yokuhamba kunye nefuthe elinokuba nalo kwiimpawu zakho zeCOPD.